
Nông dân cần biết về bệnh vàng lá thối rễ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị hiệu quả
Aug 23, 20251. Nguyên nhân gây bệnh vàng lá thối rễ
Bệnh vàng lá thối rễ trên cây trồng là một loại bệnh hại rễ, rễ không phát triển, bị u sưng hoặc thối rễ dẫn đến vàng lá, rụng lá, cây còi cọc bị nặng có thể gây chết cả cây. Bệnh xuất phát từ nhiều yếu tố kết hợp:
- Ngập úng kéo dài làm rễ thiếu oxy, dẫn đến thối và chết rễ.
- Tuyến trùng hại rễ: Loài ký sinh cực nhỏ, mắt thường không nhìn thấy. Chúng chích hút dinh dưỡng và tạo vết thương trên rễ, mở đường cho nấm bệnh xâm nhập.
- Nấm hại rễ như Fusarium, Phytophthora, Pythium, Rhizoctonia… tấn công rễ qua các vết thương, phá hủy cấu trúc rễ.
- Đất trồng bạc màu, pH thấp, bón phân mất cân đối, đặc biệt thừa đạm, khiến bộ rễ yếu, dễ bị mầm bệnh xâm nhập.
2. Triệu chứng bệnh vàng lá thối rễ
Bệnh vàng lá thối rễ có triệu chứng dễ quan sát nhất là hiện tượng vàng lá, kèm theo rụng lá nhất là lá già và các biểu hiện cụ thể khác phụ thuộc vào đối tượng gây hại chính.
- Triệu chứng bệnh vàng lá thối rễ do tuyến trùng: Cây sẽ bị vàng lá từ trên ngọn xuống, vàng từ chóp lá vào, rụng lá, chồi non, đọt mới không phát triển, cây phát triển còi cọc, ít cành lá.
Rễ bị tuyến trùng có biểu hiện u sưng hoặc có nốt sần, thối đen ở các vị trí khác nhau, đầu rễ bị tù hoặc hình thành nhiều chùm rễ ngắn sát vị trí rễ bị bệnh.
- Triệu chứng bệnh vàng lá thối rễ do nấm bệnh gây hại rễ: Khi bệnh mới xuất hiện, lá của cây vẫn bình thường nhưng gân lá có màu vàng nhạt, phiến lá ngả màu vàng cam và dễ rụng, khi có gió lá già phía dưới bị rụng trước, sau đó đến lá trên. Chất lượng trái kém và bị rụng sớm.
Rễ bị thối do nấm bệnh có màu nâu đen, vỏ rễ tuột ra khỏi phần gỗ, bên trong có sọc nâu lan dần vào rễ cái. Khi bị bệnh nặng, tất cả rễ đều bị thối đen và chết, cuối cùng là chết toàn cây.
3. Đặc điểm phát sinh và gây hại của bệnh vàng lá thối rễ
- Bệnh vàng lá thối rễ do ngập úng trong điều kiện đất trồng bị ngập nước, không có oxi. Rễ bị ngộp và thối rễ dẫn đến cây không hấp thu được dinh dưỡng dẫn đến cây bị suy yếu vàng lá và chết cả cây.
- Bệnh vàng lá thối rễ do tuyến trùng và nấm hại rễ thường phát sinh mạnh vào các tháng mùa mưa. Do cả tuyến trùng và nấm gây bệnh chủ yếu sống trong đất, gây hại trong điều kiện ẩm độ đất cao.
Ngoài ra, việc bón phân bón không cân đối, thường bón nhiều đa lượng, đặc biệt là dư thừa đạm cũng tạo điều kiện nấm bệnh và tuyến trùng gây hại rễ cây trồng.
4. Biện pháp phòng trị bệnh vàng lá thối rễ trong mùa mưa
Bệnh vàng lá thối rễ có thể do cả nấm hại rễ và tuyến trùng cùng lúc tấn công rễ cây trồng. Do đó cần có biện pháp quản lý toàn diện cả tuyến trùng và nấm hại rễ.
Để quản lý bệnh hiệu quả, bà con nên áp dụng giải pháp tổng hợp: phòng ngừa chủ động, chăm sóc đúng kỹ thuật, kết hợp xử lý thuốc đặc trị.
4.1. Biện pháp canh tác phòng bệnh vàng lá thối rễ
- Chọn cây giống sạch bệnh và vườn trồng cần có mương rãnh thoát nước tốt trong mùa mưa.
- Nâng và giữ pH đất phù hợp với cây trồng (5.5 - 6.5) tạo điều kiện bất lợi cho nấm bệnh và tuyến trùng.
- Tăng cường sử dụng phân hữu cơ, để trợ lực cho rễ và ổn định cấu trúc đất.
- Xới nhẹ đất, Tạo sự tơi xốp, có oxi thông thoáng cho đất.
- Hạn chế bón thừa đạm, kết hợp cân đối NPK + vi lượng.
4.2. Biện pháp sinh học phòng bệnh vàng lá thối rễ
- Bổ sung Trichoderma hoặc chế phẩm sinh học định kỳ để đối kháng nấm bệnh.
- Sử dụng lân kích kháng, tăng sức đề kháng cho cây. Tạo cơ chế đề kháng tự nhiên giúp cây kích kháng nấm bệnh.
4.3. Biện pháp hóa học – xử lý thuốc đặc trị
- Quản lý tuyến trùng định kỳ. 1 – 2 lần/ năm
- Phun hoặc tưới thuốc bệnh khi bệnh chớm xuất hiện các hoạt chất Fluazinam, metalaxyl, Dimethomorph, Mancozeb, fosetyl – aluminium, azoxystrobin, hoặc Triazole, thuốc gốc Đồng.
- Xử lý kết hợp thuốc tuyến trùng và thuốc bệnh để quản lý toàn diện.
*Lưu ý quan trọng về biện pháp phòng trị bệnh vàng lá thối rễ:
- Phải thoát nước tốt, chủ động phòng sớm, sử dụng thuốc đặc trị và luân phiên hoạt chất để quản lý tính kháng.
5. Các giải pháp thuốc đặc trị tuyến trùng và nấm bệnh gây bệnh vàng lá thối rễ từ MKA
5.1 Thuốc đặc trị tuyến trùng – hàm lượng cao, hiệu lực kéo dài
Aba tuyến trùng tưới MKA là thuốc sinh học đặc trị tuyến trùng dạng dung dịch SC dùng pha nước để tưới gốc diệt tuyến trùng. Thành phần của Aba tuyến trùng là hoạt chất abamectin có hàm lượng cao nhất 5%, đăng ký chuyên tuyến trùng đặc trị bằng công nghệ dung dịch phụ gia chuyên biệt, giúp duy trì lớp màng thuốc bảo vệ rễ khỏi tuyến trùng gây hại cả bên ngoài và bên trong rễ.
Hiệu lực đặc trị tuyến trùng của thuốc sinh học Aba tuyến trùng Tưới khi phòng định kỳ hoạt động kéo dài từ 4-6 tháng.
Liều sử dụng: tưới phòng 1 chai 500ml pha 1000L, tưới trị pha 500L nước
Fos tuyến trùng rải MKA là thuốc đặc trị tuyến trùng dạng hạt dùng để rải. Thành phần hoạt chất fosthiazate 10% gốc lân hữu cơ đăng ký tuyến trùng có đặc tính xông hơi mạnh, toàn diện về tính tiếp xúc, lưu dẫn kéo dài giúp tiêu diệt tuyến trùng trực tiếp gây bất hoạt mọi loại tuyến trùng, diệt cả trứng và tuyến trùng trưởng thành.
Fos tuyến trùng rải MKA có dạng hạt dễ dàng để rải trên nền đất ẩm, thuốc tan từ từ và hiệu lực lưu dẫn kéo dài từ 3-4 tháng với cây rau màu và 5-6 tháng cây ăn trái.
Gói 1kg rải gốc 20-50g/gốc tùy loại cây trồng.
*Lưu ý sử dụng thuốc tuyến trùng:
- Aba chỉ dùng để tưới, không phun lá.
- Fos dạng hạt chỉ rải trên đất ẩm, không hòa nước tưới.
5.2 Thuốc trị tuyến trùng – lưu dẫn và tiếp xúc mạnh
Metalaxyl 35% là hoạt chất thuốc bệnh lưu dẫn mạnh và phổ biến trên thị trường, có giá thành rẻ. Hoạt chất thuốc bệnh metalaxyl hấp thu được qua cả rễ, thân và lá nên có thể sử dụng tưới đất, quét thân và phun lá. Sử dụng được mọi giai đoạn kể cả giai đoạn hoa trái.
Dimethomorph 50% - Là hoạt chất thuốc bệnh lưu dẫn diệt nấm phổ rộng có thể luân phiên với metalaxyl. Sử dụng tưới – phun và quét đều được. Và cũng dùng cho mọi giai đoạn kể cả giai đoạn hoa trái
Fluazinam 50% - là một hoạt chất thuốc bệnh tiếp xúc rất mạnh và không kháng chéo. Fluazinam quản lý phổ rộng hầu hết các loại nấm hại phổ biếng. Diệt nấm ở mọi giai đoạn phát triển. Khi phun thuốc tạo lớp bảo vệ bám bên ngoài ngăn chặn nấm bệnh tấn công và bảo vệ cây trồng toàn diện.
*Lưu ý về kết hợp thuốc bệnh và thuốc tuyến trùng trong 1 lần xử lý
Kết hợp thuốc bệnh và thuốc tuyến trùng xử lý tiện công lao động và tổng diệt toàn diện:
- Fos tuyến trùng dạng hạt , chỉ dùng để rải Không kết hợp với thuốc bệnh để tưới.
- Bà con sử dụng Aba tuyến trùng tưới kết hợp Metalaxyl hoặc Dimethomorph để xử lý tưới gốc. Dễ dạng kết hợp, tiện công lao động và chi phí phù hợp.
- Fluazinam tiếp xúc mạnh và không kháng chéo, bà con ưu tiên sử dụng cho biện phun lên lá, hoa và trái.
Xem thêm: Phần 2: Phục hồi lấy lại sức cho bộ rễ sau khi bị nấm bệnh và tuyến trùng tấn công